Familieopstellingen 18 november 2023: van harte welkom.

Anselm Kiefer staat volop in de belangstelling. Terecht.
Als grote visioenen staan zijn werken symbool voor het geweten van de wereld en de verborgen betekenissen die grote gebeurtenissen tot leven hebben gebracht en in hun zog meesleuren. Anselm Kiefer wijst onvermoeibaar naar het destructieve in de mens en de geschiedenis die deze mens ermee schrijft – en geschreven heeft. Kiefer heeft een bijzondere voeling met collectieve verhalen. Zijn zonnebloemen zijn dan ook anders dan die van Vincent van Gogh. Ze zijn gewoon zwart. Zijn velden zijn nog grilliger en doodser dan die van zijn voorganger en ademen een en al vernietiging. Zo lijkt het toch – gelukkig vinden we hier en daar nog sprankeltje kleur.

Af en toe zien we engelen verschijnen in zijn werk. Zwarte engelen. De engelen van Anselm Kiefer zijn angstaanjagend en zwart. Hoe kunnen engelen immers nog wit en quasi goddelijk zijn na de Holocaust. In dit brandoffer heeft de mens immers ook – en vooral – zijn eigen engelen (en zijn velden en zonnebloemen) verbrand.

Deze weken wordt een nieuw hoofdstuk aan de Holocaustgeschiedenis toegevoegd.
Figuurlijk zien we in Palestina hoe de spiraal van geweld naar boven toe breder en krachtiger wordt, en naar onder toe, leidt naar een definitief eindpunt: het einde. De totale vernietiging. Moedige mensen durven het woord genocide in de mond nemen.
Letterlijk lezen we dat Israël fosfor gebruikt. Het brandoffer wordt aldus verdergezet. In een andere vorm, in een ander context, in een andere tijd, met hetzelfde vuur.

Ik hoop dat niemand het mij kwalijk neemt of van cynisme beschuldigt. Mocht Anselm Kiefer nog opnieuw Engelen uitbeelden, dan vraag ik mij af hoe die er uit gaan zien.
Zwart is immers zwart. Je kan het niet kwadrateren. Persoonlijk hou ik ervan om de gedichten van Paul Celan te lezen. Eentje op een avond. Mijn boek te sluiten en dan een tijdje stil te zijn. Welke gedichten zullen er geschreven worden na deze vernietigingsoorlog in Gaza?
Poëzie en Engelen …

Lang was ik mee met de gedachte dat de Duitsers de holocaust collectief niet konden verwerken. Leeftijdsgenoten herinneren zich wellicht nog het (meester)werk van Alexander en Margarete Mitscherlich: het onvermogen om te rouwen. Hierin wordt een poging ondernomen om de tragische dynamiek te verstaan van het collectieve onvermogen van de Duitse Natie om te rouwen om de deze afschuwelijke, monsterlijk intelligent aangestuurde uitroeiing van enkele volkeren.

Naast Jan Jacob Stam waren mijn belangrijkste leermeesters in het systemisch werk Duitsers. Daar ben ik blij om. In hen ontmoette ik immers mensen die deze gruwel en de eigen verantwoordelijkheid hierbij in de ogen konden kijken. En zo zelf konden verder leven; en leven, in plaats van destructie, konden doorgeven. Ik ben hen dankbaar en acht hen hoog.

Nu dit nieuwe hoofdstuk in Palestina geschreven wordt, groeit de vraag of de Israëlieten – de huidige bewoners van Israël, die al of niet luidop uitgesproken, van binnen in hun hart menen dat de oorspronkelijke bewoners van wat vroeger Palestina noemde, dit soort volk, moeten worden vernietigd, zelf de Holocaust wel hebben verwerkt.

Systemisch stellen we immers vast dat deze destructieve dynamiek pas kan stoppen wanneer de daders én de slachtoffers beiden deze extreme vernietiging in de ogen kunnen zien. Als zowel de daders als de slachtoffers deze onherstelbare waanzin onder ogen kunnen nemen en in de ogen kijken. Om te beginnen gewoon “kijken”. In stilte. Zonder veel woorden. Misschien kunnen daders van toen dan ophouden om nu slachtoffer te zijn; en de slachtoffers van toen ophouden nu daders te zijn.
Daarom doen we dit werk. Daarom doen we opstellingen. In the service of life.
Welk leven?

We kijken naar je uit zaterdag 18 november. We hebben nogal wat werk te doen: 5 opstellingen op het programma!
Onthaal om 09:00 u. Start opstellingen 09:30u. We werken tot +/- 1730. Lunch meebrengen en fris zijn. Wij zorgen voor de rest.
De Speelhoeve, Vremdesesteenweg 237, Boechout-Vremde
Laat even met een mailtje weten of je er  bij zal zijn.

Va bene
Riet en Johan.