De zomer was kwakkelend, 
de driedaagse was heel schoon en volledig. 
Volgend jaar voor de tiende keer.
Dat vieren we.
We begroeten je graag.  
Wellicht woensdag 31/7 en donderdag en vrijdag 1-2/8.

Zaterdag 5 oktober verkennen we weer behoedzaam het veld.
Het veld van het zwijgen,
Het veld met zijn vergetenen,
Het veld waarin geliefden elkaar niet (langer) bereikten of werden uitgesloten…

Ondertussen zijn Riet en ik onderweg van Ericeira, Portugal naar onze stille kempen.
We brachten een caravan naar Claeren.
Vrijdag ll. trokken we noordwaarts langs de Portugese kust 
om dan langs de Costa de la Muerte in Galicië,
oostwaarts naar de Franse grens te stomen.
Na het weekend  staat het kompas op huiswaarts.

Onvergetelijk was het bezoek aan het stadje Muxia.
Vanaf de vuurtoren kom je eerst bij de De Santuario da Virxe da Barca.
Zeker de moeite van een bezoek waard. 
De kerk is gebouwd op een voor de Kelten heilige plaats.,
In de twaalfde eeuw verkerstend om dan rond 1700 zijn huidige volumes te vinden. 
Schoon de twee verweerde natuurstenen torentjes,
afgetekenend tegen de blauwe lucht,
En het ruisen van de oceaan.

Van bij de kerk heb je een bijzonder zicht op “A Ferida”,
“De wonde”,
Een waan-zinnig groot sculptuur 
gericht naar de Atlantische oceaan.
Alberto Banuelos Fournier heeft het geschapen met beton en steen.
Naar aanleiding van de olieramp met de tanker Prestige in november 2002.
“De wonde”.
Om diep van binnen stil te worden 
en even bij de kwetsuren te verwijlen 
die mij werden aangedaan en
die ik anderen heb toegebracht.
Gewild.
Ongewild.
De wonde.

Onverwachts hoorde ik een liedje van de 
Vlaamse troubadour Brent Beukelaer: “Achterin”
Het refrein gaat op een bepaald moment alsvolgt:
“Ik zit zachterin
En hou mijn adem in, 
Voor ik vraag:
Zien jullie elkaar nog graag
Want wij zijn met zijn drieen
En horen bij elkaar
En horen bij elkaar…”

Veel mooier en tragischer kan je de loyauteit 
van een kind voor zijn ouders moeilijk vertolken…
“wij horen bij elkaar”.

Het is waar en het is ook niet waar…
“zien jullie elkaar nog graag”
Vraagt de kleine jongen.
En precies daar gaat het om.
… het veld, weet je nog, waarin geliefden elkaar niet (langer) bereikten…

Het gaat om liefde.
En om een wonde…
En het dragen van de pijn voor anderen.

Graag tot zaterdag 5 oktober.
Laat even weten of je erbij bent.
Momenteel zijn er drie opstellingen.
nog ruimte dus.

Riet en Johan 

 A ferida.

Ondertussen is onze negende driedaagse voorbij.
Het was intens. Het was gedragen. Mensen konden veel liefde ervaren.
Ze brachten hoop.

Bovendien mocht ik de leiding van de driedaagse overdragen aan Claeren.
En dat geeft veel rust.
De deelnemers blijven in geode handen.

In de terugblik geven we weer wat ons belangrijk leek.

Onze tiende editie mag wel iets specaals worden.
We kijken ernaar uit.

Riet, Clzeren en Johan

Wie je ook moge zijn,
welkom bij Huis van Verbinding.

Tussen de regen door, met het grijs als was het herfst,
werden we gelukkig opgebeurd door lachende gezichten 
overal langs de Vlaamse wegen.
Mensen die je vriendelijk aankijken.
De mannen opvallend netjes gekamd, de meeste in pak.
Vrouwen iets meer glimlach, het haar iets losser ook.
De vriendelijkheid waarmee ze mij als passant aankijken,
geeft mij het gevoel dat ze iets willen van mij. 
De voorbije vier jaar heb ik ze niet gezien. 
Sommigen wel op TV, maar niet in het straatbeeld…
Voor hen en voor mij als burger, is zondag een belangrijke dag!  

En toch.
Ze weerhouden mij er niet van om zaterdag opstellingen te doen.
We doen vier opstellingen.
Dat wil zeggen dat we zo rond 17:30 kunnen stoppen.

De laatste weken was het zoeken naar een gepaste relatie met de ouders 
een expliciet thema in de gesprekken. 
Dat is het toch altijd, hoor ik je monkelend opmerken.
Inderdaad, zeker impliciet is dit een van de, 
misschien wel  hét, centrale thema van waar het in het therapeutisch proces om gaat.

En heel wezenlijk hierbij is het krijgerschap dat we nodig hebben ,
Om neen te kunnen zeggen uit liefde,
en ja te kunnen zeggen, tevens uit liefde. 

Krijgerschap. De krijger.
Het bracht me terug bij Carlos Castaneda en zijn “Reis naar Ixtlan”.
Relatief jong in en voor het vak, 
besprak ik dat boek meer dan 40 jaar geleden met een groep vrijwilligers van Tele-Onthaal,
Waar ik toen aan het werk was.  
Met 15 mensen, 8 Avonden Castaneda, zoekend naar de mystiek van het krijgerschap.
De zoektocht heeft mij nooit losgelaten,
ik ben nog steeds onderweg.  

Het boek eindigt met het afscheid van Don Juan, de Brujo/tovenaar/sjamaan 
en zijn vriend Don Genaro, een al even merkwaardig heerschap,
En Carlos Castaneda, antropoloog, leerling van Don Juan 

Don Juan declameert hierbij volgend gedicht
Van Juan Ramon Jimenez (Nobelprijs literatuur 1956).

En mocht de verkiezingstrance je te zeer hebben afgeleid:
31 juli, 1 en 2 augustus: driedaagse  “leef en adem, adem en leef “.
Inschrijven met een mailtje,
En graag aan 7 mensen laten weten.

Wie je ook moge zijn, we hebben goed nieuws voor je!

Zaterdag 8 juni doen we een dag opstellingen.
Er is nog één plaats beschikbaar om zelf een opstelling te doen. Info vind je hier.
Stuur een mailtje.
Van harte welkom.

En woensdag 31 juli starten we onze negende ‘driedaagse’.
“Ademen is ja zeggen aan het leven”.
De combinatie familieopstellingen en Yoga is verbazend levenwekkend.
Hier vind je folder.
Wil je er graag bij zijn, schrijf in via mail.

Te meer van harte welkom.

Claeren, Riet en Johan

Zaterdag 30/3 zag ik de reportage van Rudy Vranckx op tv “surviving Gaza”. Ze greep mij danig naar de keel. Wat een verwoesting, wat een ontmenselijking. We mogen hier wel van een genocide spreken. Een moord op een volk: mannen vrouwen, ouderlingen, kinderen…. Ik was er helemaal niet goed van. En had er vooral last van dat ik niets kan doen om dat daar te laten ophouden. Stel dat mijn buurman zijn vrouw of kinderen zou toetakelen en ik de politie zou bellen, dan zou die snel tussenkomen en het euvel beëindigen.
Maar hier in Palestina kan de wreedheid gewoon zijn gang blijven gaan. Onder het mom van diplomatie is dit hier al een half jaar aan de gang…
Hamas doodde 1200 mensen bij hun aanval. Ook wreed en onmenselijk. Ondertussen zijn er al 30 keer zoveel doden in Gaza…
Ik geraakte moeilijk in slaap.

Diezelfde zaterdag las ik in de standaard een citaat van Koenraad Tinel, onze onverwoestbare beeldhouwer, die met Pasen 90 geworden is: “ik heb gelijk nog geen goesting om weg te gaan. Al ben ik er wél elke dag mee bezig. Elke dag denk ik aan de dood. Ik heb de leeftijd bereikt waarop een mens sterft. We moeten daar niet onnozel over doen. Ik besef dat. En dat besef spreek ik vaak hardop uit, ook als ik alleen ben. Want soms dreig ik het te vergeten”.

Zondag liep ik dan weer dit citaat tegen het lijf: “geschokt waren deze jager-verzamelaars toen ze begrepen dat ik de sterren niet kon horen. Eerst dachten ze dat ik een grapje maakte of loog. Toen ze zich realiseerden dat ik de sterren echt niet kon horen, concludeerden ze dat ik ziek moest zijn. Ze hadden met me te doen. Iemand die de natuur niet kon horen moest wel ver heen zijn”. Je vindt deze passage in een artikel in het tijdschrift Vruchtbare Aarde, citerend uit “De verloren wereld van de Kalahari” van Laurens van der Post, goede vriend van Carl Gustav Jung.

Verder kwam ik ook nog twee artikelen tegen waarin Slavoj Zizek geciteerd werd. Citaat 1: de wereld is niet meer te redden”; citaat 2 in de zin van “de wereld zal sneller ten onder gaan dan het kapitalisme””.

En dan is er nog het laatste essay in het mooie boekje “verschuivingen” van Stefan Hermans, waarin hij na een indringend overzicht van de verschuivingen die zich in onze cultuur de laatste halve eeuw hebben voorgedaan, schrijft over de hoop! Hij verwijst  hier naar die goeie oude Ernst Bloch: “das Prinzip Hoffnung”. Mijn kennismaking met de filosofie op de Ufsia. Drie boekdelen.

Wat veel toch? Wat een veelheid komt op ons af. Wat een veelheid zuigt ons op. Wat een veelheid sleurt ons mee. En niet alleen veelheid. Ook verwarring.
Een verwarrende veelheid. Ze smijt ons naar alle kanten. Genadeloos. Ze rijt onze innerlijkheid en omgeving uit elkaar. Ze houdt van het gereutel van deze tijd.

En het is in dit klimaat dat we leven. En gezond zouden moeten blijven. En zin vinden. Wat een opdracht. Wat een opgave.

Een veertig tal jaar geleden – oude sukkel –  kreeg ik van Remi mens een artikel van een zekere Claire Kebers, een psychologe die toen een column had in een of andere Waalse krant: “Témoignez de la vie”, van het leven getuigen. Zij is me altijd bijgebleven. Ze schreef over de “répétition”, de herhaling. Echt leven is uit de herhaling stappen. Ook al is die onbewust.

Vaak denk ik dat het vandaag nog meer nodig is dat we van het leven getuigen. Dat we zonder onze ogen te sluiten het goede koesteren, hoe breekbaar en klein ook. Iedere knipoog en iedere glimlach is een blijk van menselijkheid.
Intimi weten dat ik van de marge houd. Het echte leven voltrekt zich in de marge, in het kleine, het niet populaire, ver van het mediagenieke, van de identiteitsdrang…
Neen geef mij maar het kleine, het authentieke, het kwetsbare zoeken naar rechtvaardigheid, naar verbondenheid, naar echt leven.

Ik ben fier dat ik dit werk doe en op deze manier een bijdrage kan doen. In de marge.
Blij ook dat ik opstellingen mag doen en begeleiden. Heel intens en met de voeten op de grond. Heilige grond.

De laatste weken heb ik veel over bloesems gezongen. Over hun korte bestaan, hun sterven in de wind, het offer dat ze brengen voor de vruchten van de zomer.
De roze bloesems die zo schoon kunnen afsteken tegen het frisse blauw van en hemel in de lente.
Getuigen van nieuw leven, getuigen van leven en sterven…

Tegen alle veelheid en verwarring in,
zo schoon, dat roos tegen dat blauw.
Zo krachtig die kwetsbare bloesems die “de razende liefde voor het leven uitschreeuwen” (nogmaals Koenraad Tinel).

Wil je ook van het leven getuigen zaterdag 20 april?
Laat even weten of je bij kan zijn (johan.smets@huisvanverbinding.be).

Koffie en thee om 0900u. We starten om 0930 en werken wellicht tot 17.30
Van harte welkom.

Riet en Johan

Wie je ook moge zijn, welkom op de opstellingen dag.

Onze hond Viggo zorgt goed voor mij – wij ook voor hem.
Wellicht zonder dat ie dat weet zet hij mij aan tot vele goede dingen,
Waar onder bewegen.
’s Morgens en ’s avonds laat ik hem buiten.
Een korte wandeling door de straat, tussen de bomen weliswaar,
met een schrale verlichting.
Het kan er ’s avonds echt wel aardig donker zijn.

En dan kijk ik iedere avond naar de hemel.
In onzen hof en onderweg.
Vooral de maan intrigeert me.
Ik kan er lang naar kijken.
En ik hou van haar duizend-en-één verschijningsvormen.
Iedere avond en iedere tien minuten is hij anders.
Soms lijkt het een hij, dan weer een zij te zijn.

Op vochtige avonden is ie omgeven of omhuld door mist en nevel.
Op andere momenten wordt ze dan weer omhelsd door witte wolken.

Daar word ik stil van, het spel van de maan met de witte wolken,
aan het voor de rest donkere hemelruim,
met hier en daar sterren, soms wel en niet zichtbaar door de wolken.
Wat schoon toch deze beweging van verschijnen en verdwijnen,
Van schitteren en doven.

Tijdens koude nachten zien we de maan dan in haar volle glorie,
een grote gouden schijf,
met hier en daar een donkere vlek,
of een fijne, scherpe sikkel.
-De sikkel doet mij nog steeds aan de Saracenen denken,
de Arabieren uit onze geschiedenisboekjes,
de tijd van Godfried van Bouillon met zijn moedige kruisvaarders, …
Wat een onschuld toch.
En wat een naïviteit en wat een beperkte kijk
in het licht van de grote wereldgeschiedenis –

Maar op deze avonden,
gewoon pure poëzie.

Die volle, gouden ronde schijf, die vind ik het mooist.
Ze brengt mij mysterie, ze roept het verlangen naar het vreemde op,
ze maakt van mij een antropoloog die naar een sjamaan luistert.
Gebed ook en nederigheid,
Een speuren naar een geheim dat gezien wil worden en tevoorschijn wil treden
met ongekende intelligentie en energie.

Mysterie.
Iedere avond wil ik de maan bezingen.
Het unieke samenspel van maan en hemel,
van wolken en nevel en mist en sterren in woorden vatten,
het woorden geven, het met woorden delen.
En hier loop ik dan tegen de grenzen aan
van mijn vermogen om het in taal te vatten.

De rijkdom en schoonheid die zich voor mij ontvouwt,
telkens als ik naar die avond- en nachtelijke hemel kijk,
wil ik graag delen.
Het lukt me echter niet dit te doen zonder het geschouwde onrecht aan te doen.
Haar zijn is immers niet in woorden te vatten,
Taal kan enkel een verwijzen zijn.
Stuntelig.

Een groot gemis.
Waarmee ik te leven heb.

Wat ik hier wel uit leer,
is dat de maan en de sterren, en de wolken en de mist en de nevel,
en de duisternis op zich van weinig betekenis zijn.
Het is het geheel dat het bijzonder maakt.
Dit dynamisch, steeds verrassend veranderend geheel,
deze constellatie van elementen die door, over, in en naast elkaar schuiven,
in elkaar op- en overgaan om dan elders weer in een andere verschijning
op te duiken en een plaats innemen…
Wat boeiend en spannend en genadevol toch.

En heel de tijd is het alsof ik over families spreek,
en hun dynamieken versluierd door mist en nevel,
verborgen door de donkerte.

En over opstellingen natuurlijk.
Over mensen die,
met de stroom van het leven mee,
ondanks en/of dankzij de tegenstroom,
van waar die ook komen mag,
in hun eigen leven willen stappen,
als een ronde, gouden maan
de nacht vullen met een blij, mysterieus licht.

De rest van de metaphoor laat ik aan jou.
Zaterdag zijn we weer klaar voor het hemelse, nachtelijke veld.
0900u onthaal, 0930 begin van het werk. We werken tot omstreeks 1730.

We hopen jullie weer te mogen ontmoeten in de Speelhoeve.Wil je erbij zijn, stuur ons een mailtje:  johan.smets@huisvanverbinding.be.
We kijken naar je uit.

En mocht het je gegund zijn,
stap ‘s avonds even buiten
en kijk een kwartiertje naar die hemel,
die oneindig mysterieuze, monkelende hemel…

Riet en Johan

Feest van het licht.
Heel mijn leven heb ik aandacht gehad voor rituelen,
zeker die met een leven bevorderend karakter.
Zo kennen alle culturen op de een of ander manier een feest van het licht.
Ook de Joden.
Zonet vierden zij nog de Chanoeka.
Tijdens dit feest worden de negen kaarsen van de Chanoekia aangestoken.

Vanaf mijn achttien jaar werd ik erg aangesproken door “Ich und Du, van Martin Buber,
filosoof en voor mij de laatste grote Joodse mysticus.
“Ik en Jij”, met “het grondwoord ik-jij kan slechts met het hele wezen gesproken worden”,
is altijd heel inspirerend geweest voor hoe ik in de wereld sta en in mijn werk.
Naast ik-jij was er ook “Tsedek”, gerechtigheid.

Doorheen de jaren ben ik enkele Chanoekia’s tegen het lijf gelopen,
gekocht of gekregen,
en ze steeds op een plek gezet waar ik hun nabijheid kon voelen.
Zoals ik ook met symbolen van andere culturen heb gedaan.
Nu heb ik een zwart lint aan mijn Chanoekia gehangen.

Met wat in Gaza gebeurt is mijn zin om te feesten wel flink gedoofd.
Ik word ook verleid om geheel wijsheid van de Kabbala en de Zohar
samen met de rest van het Jodendom
als het kind met het badwater weg te gooien.
De beelden die we met overdaad zien op tv doen denken aan Dresden
dat door de geallieerden helemaal,
maar dan ook helemaal werd “platgesmeten”,
zoals dat nu ook in Gaza gebeurt.
Duizenden radeloze, rusteloze rouwende Palestijnen,
met angst en verbijstering in de ogen.

Waar is Levinas gebleven, filosoof van het gelaat,
met zijn aandacht “het kleine goede”?
En waar is de gerechtigheid, Tsedek,
en het mededogen, Chesed,
en de wijsheid, Chochma?

Oerwoorden in de geschiedenis van het Jodendom,
die richting gaven in tijden van vertwijfeling.
Vergeten, helemaal vergeten.
Ook vandaag zien we dat in tijden van crisis,
wanneer de nood aan wijsheid en mystiek juist het hoogst is,
wij mensen geneigd zijn deze te vergeten, te ontkennen, weg te steken…

Geen periode om te feesten nu.
Binnenkort is het kerstmis, een lichtfeest voor de Christenen.
Welke verlosser wordt hier geboren?
Moeilijk om de hoop te behouden, om het goede te blijven zien.

En toch, daarom doen we opstellingen.
Om het lood van Kiefer,
waarmee we onze donkere kanten hebben bedekt,
te laten smelten en te kijken wat zich in deze spelonken verscholen houdt.
Want zolang het duistere in ons niet wordt gezien,
Zal het destructie en inertie blijven zaaien,
En zullen we blijven wegkijken van de gruwel en
oorverdovend zwijgen,
Over welk “Gaza” het ook mag gaan,
Ver weg of dichtbij.
Daarom doen we opstellingen…

Om in deze bizarre “stimmung” niet helemaal te verdwalen,
Even in de regen lopen,
Even de natte wind op mijn gelaat voelen,
De donkergrijze wolken over het sparrenbos zien jagen,

Ook dit is hier en nu.
En catharsis.

We verwelkomen je graag nu zaterdag, 16/12.
We hebben wat erk voor de boeg.
Onthaal om 0900u, begin werk om 09:30 en we eindigen omstreeks 17:30.
Wil je erbij zijn, stuur even een mailtje.
Wie het al heeft meegedeeld hoeft natuurlijk niets te doen.

Chesed,
Riet en Johan

“Het kan verkeren”.
De parafrase van Bredereo op de splijtende uitspraak van Herakleitos, de duistere:
“Je kan je hand niet tweemaal in dezelfde rivier steken”.

Ook Huis van Verbinding ontsnapt niet
aan de wentelingen van de brede levensstroom.
We blijven in ons atelier naar mensen luisteren
en samen werken om vrijer te worden van systemische (familie)patronen.
Onbewust werpen zij een grote schaduw over ons leven.
Daarom blijven we uiteraard ook opstellingen doen in De Speelhoeve.
Het is een van de weinige therapeutische vormen die,
in relatief korte tijd,
echte, diepgaande verandering mogelijk maakt,
en tot beweging naar het echte leven aanzet.

Voor volgend jaar willen wij de frequentie wel veranderen.
Gezien ik minder eigen cliënten heb dan vroeger toen ik mijn praktijk in Kontich had,
en ik haast geen loopbaanbegeleiding meer doe,
en collega’s van mijn leeftijd ook meer en meer stoppen met dit werk,
en dus ook niet meer verwijzen,
dienen er zich minder vragen naar opstellingen aan.
(Oef , wat een zin…).
Het voelt dan altijd als erg spijtig wanneer ik een dag moet annuleren
omdat er te weinig opstellingen zijn.

Soms laat ik de dag wel plaats vinden,
ook al zijn er maar twee opstellingen.
Cliënten gaan me immers naar het hart.
En dit is dan een prijs die ik graag betaal.
Maar ik moet ook het engagement van de “trouwe representanten” in rekening brengen.

Wij werken in 2024 in de Speelhoeve de zaterdagen 24/2, 20/4, 8/6, 5/10 en 30/11.

Stel dat we ineens weer veel vragen hebben,
– want zo gaat dat met opstellingen –
dan vragen we liever een zaterdag bij.
Ik kan dat twee tot drie weken vooraf wel inschatten,
en voegen we een dag toe.
Dus dierbare collega’s, verwijs gerust nog je cliënten/patiënten.

Verder houden we onze driedaagse zoals de vorige jaren
in de week na het Sfinksfestival:
in 2024 vindt deze plaats van  woensdag 31/7  tot en met vrijdag 2/8.
We werken expliciet omtrent mystiek.
We zoeken ook nog een geschikte plek om deze driedaagse
in de vorm van een retraite met overnachting te kunnen aanbieden.

Zaterdag 16 december kunnen we elkaar opnieuw begroeten.
Onze laatste dag opstellingen in 2023.
Met wetende liefde en zonder vrees stappen we weer in de familieverhalen
Van onbekende lotgenoten
en laten ons verrassen door de levenskracht en veerkracht
die mensen met zich meedragen.

Laat even weten of je erbij bent.

De eerste koude hangt in de lucht,
Dus een hartelijke wintergroet.
Ook namens Riet en Claeren,

Johan

Anselm Kiefer staat volop in de belangstelling. Terecht.
Als grote visioenen staan zijn werken symbool voor het geweten van de wereld en de verborgen betekenissen die grote gebeurtenissen tot leven hebben gebracht en in hun zog meesleuren. Anselm Kiefer wijst onvermoeibaar naar het destructieve in de mens en de geschiedenis die deze mens ermee schrijft – en geschreven heeft. Kiefer heeft een bijzondere voeling met collectieve verhalen. Zijn zonnebloemen zijn dan ook anders dan die van Vincent van Gogh. Ze zijn gewoon zwart. Zijn velden zijn nog grilliger en doodser dan die van zijn voorganger en ademen een en al vernietiging. Zo lijkt het toch – gelukkig vinden we hier en daar nog sprankeltje kleur.

Af en toe zien we engelen verschijnen in zijn werk. Zwarte engelen. De engelen van Anselm Kiefer zijn angstaanjagend en zwart. Hoe kunnen engelen immers nog wit en quasi goddelijk zijn na de Holocaust. In dit brandoffer heeft de mens immers ook – en vooral – zijn eigen engelen (en zijn velden en zonnebloemen) verbrand.

Deze weken wordt een nieuw hoofdstuk aan de Holocaustgeschiedenis toegevoegd.
Figuurlijk zien we in Palestina hoe de spiraal van geweld naar boven toe breder en krachtiger wordt, en naar onder toe, leidt naar een definitief eindpunt: het einde. De totale vernietiging. Moedige mensen durven het woord genocide in de mond nemen.
Letterlijk lezen we dat Israël fosfor gebruikt. Het brandoffer wordt aldus verdergezet. In een andere vorm, in een ander context, in een andere tijd, met hetzelfde vuur.

Ik hoop dat niemand het mij kwalijk neemt of van cynisme beschuldigt. Mocht Anselm Kiefer nog opnieuw Engelen uitbeelden, dan vraag ik mij af hoe die er uit gaan zien.
Zwart is immers zwart. Je kan het niet kwadrateren. Persoonlijk hou ik ervan om de gedichten van Paul Celan te lezen. Eentje op een avond. Mijn boek te sluiten en dan een tijdje stil te zijn. Welke gedichten zullen er geschreven worden na deze vernietigingsoorlog in Gaza?
Poëzie en Engelen …

Lang was ik mee met de gedachte dat de Duitsers de holocaust collectief niet konden verwerken. Leeftijdsgenoten herinneren zich wellicht nog het (meester)werk van Alexander en Margarete Mitscherlich: het onvermogen om te rouwen. Hierin wordt een poging ondernomen om de tragische dynamiek te verstaan van het collectieve onvermogen van de Duitse Natie om te rouwen om de deze afschuwelijke, monsterlijk intelligent aangestuurde uitroeiing van enkele volkeren.

Naast Jan Jacob Stam waren mijn belangrijkste leermeesters in het systemisch werk Duitsers. Daar ben ik blij om. In hen ontmoette ik immers mensen die deze gruwel en de eigen verantwoordelijkheid hierbij in de ogen konden kijken. En zo zelf konden verder leven; en leven, in plaats van destructie, konden doorgeven. Ik ben hen dankbaar en acht hen hoog.

Nu dit nieuwe hoofdstuk in Palestina geschreven wordt, groeit de vraag of de Israëlieten – de huidige bewoners van Israël, die al of niet luidop uitgesproken, van binnen in hun hart menen dat de oorspronkelijke bewoners van wat vroeger Palestina noemde, dit soort volk, moeten worden vernietigd, zelf de Holocaust wel hebben verwerkt.

Systemisch stellen we immers vast dat deze destructieve dynamiek pas kan stoppen wanneer de daders én de slachtoffers beiden deze extreme vernietiging in de ogen kunnen zien. Als zowel de daders als de slachtoffers deze onherstelbare waanzin onder ogen kunnen nemen en in de ogen kijken. Om te beginnen gewoon “kijken”. In stilte. Zonder veel woorden. Misschien kunnen daders van toen dan ophouden om nu slachtoffer te zijn; en de slachtoffers van toen ophouden nu daders te zijn.
Daarom doen we dit werk. Daarom doen we opstellingen. In the service of life.
Welk leven?

We kijken naar je uit zaterdag 18 november. We hebben nogal wat werk te doen: 5 opstellingen op het programma!
Onthaal om 09:00 u. Start opstellingen 09:30u. We werken tot +/- 1730. Lunch meebrengen en fris zijn. Wij zorgen voor de rest.
De Speelhoeve, Vremdesesteenweg 237, Boechout-Vremde
Laat even met een mailtje weten of je er  bij zal zijn.

Va bene
Riet en Johan.